İLÇENİN TARİHİ VE COĞRAFİ YAPISI KAPLICA TARİHİ VE EFSANESİ Çermik Bölgesi ilk çağlardan günümüze kadar değişik medeniyetlere beşiklik etmiştir. Çermik Yavuz Sultan Selim zamanında 1516 aralık başlarında Safevilerin elinden alınmıştır. Çermik 1883 te Diyarbakır vilayetine bağlı Ergani Sancağının bir kazası olmuştur. Kurtuluş savaşından sonra Çermik Diyarbakır iline bağlı bir ilçe haline getirilmiştir. İlçe ismini yakınında bulunan ve sıcak su anlamına gelen Çermug dan alarak Çermik olmuştur. 2000 yılı nüfus sayım sonucuna göre Merkez 15.843, Y.Şeyhler Beldesi 2.839 ve Köyler 27.368 olmak üzere toplam 46.050 dir. Çermik İlçesi 39 – 27 doğu boylamı, 38 – 07 Kuzey enlemleri arasında bulunmaktadır. Denizden yüksekliği 700 metredir. 1032 Km 2 lik yüzölçüme sahip olan Çermik ilçesi Kuzeybatı ve Kuzeydan Çünğüş, doğudan Ergani, güneyden Siverek (Şanlıurfa) ve batıdan Gerger (Adıyaman) ilçeleri çevrelemektedir.Çermik İlçe merkezi, Diyarbakır’ı kuzeybatısında, Sinek Çayı kıyısında uzanan Kale ve Heykel dağları ile çevrili olup Diyarbakıra 90 Km dir. Çermik İlçesi Kuzeyden Güneydoğu Torosların devamı olan dağlarla çevrilidir.İlçenin batısında Aşukar, kuzeybatısında Gelincik, Kuzeyinde Büyük Heykel, Güneyinde ise Petekkaya sırtları yer alır. 400’lü yıllarda bile Çermik ilçesinde kaplıcaların olduğu bilinmektedir. Sıcak suyun ne zamandan beri var olduğu bilinmemekle birlikte Karacadağ’ın volkanik oluşumuna bağlı olduğu ileri sürülmektedir. Çermik Belediyesinin işletmekte olduğu Kaplıcaların suları azaldığından Çermik Kaymakamlığı Köylere Hizmet Götürme Birliği tarafından bir etüt yaptırılmış ve kaplıca suyunun çoğaltılması için bir çalışma başlatılmış, İl Özel idaresinden gerekli olan ödenek istenilerek gönderilen ödenek ile 17.05.2004 tarihinde 1. sıcak su sondaj kuyusu açılmıştır. 250 metre bir kuyu açılarak, Kuyu üretim sıcaklığı 50C olan ve Su verimi 20lt/sn olan kuyu faaliyete sokulmuştur. 21.06.2004 tarihinde ikinci sıcak su sondaj kuyusu açılmıştır. Kuyu üretim sıcaklığı 49C’dir. Kuyu verimi 22lt/sn’ dir. Şu an kaplıcalar bölgesinde iki adet sıcak su kuyusu bulunmakta olup, 50 lt/sn verime sahiptir. Belediye tarafından işletilmekte olan kaplıcalar ve üniversitenin fizik tedavi üniteleri de dikkate alındığında maksimum 12 lt/sn su kullanılabilmektedir. Şu an kullanılabilecek hali hazırda 38 lt/sn fazla sıcak su bulunmaktadır. Kaplıca zamanın şartlarına göre klasik hamam usulü şeklinde yapılmıştır ve aynı şekilde işletilmektedir. Çağdaş termal turizm anlayışından uzaktır. Çevrede bulunan konaklama üniteleri de aynı şekilde geleneksel tarzda yapılmıştır. Kaplıcalara her yıl yüz binlerce ziyaretçi gelmektedir. Adana, Malatya, Elazığ, Hatay, Bingöl, Van, Hakkari, Mardin, Erzurum, Siirt, Şanlıurfa, Gaziantep, İstanbul, Adıyaman gibi Türkiye’nin her yerinden ziyaretçiler gelmektedir. Yapılacak Modern Termal tesislerle Çermik Kaplıcaları hem bölgeye, hem de bölge ülkelerine hitap eden bir turizm merkezi olma potansiyeline sahiptir.Çermik Kaplıcalarının, İtalya kaplıcalarından sonra nitelik bakımından Dünyada ikinci olduğu söylebmektedir. Yapılan incelemelere göre kaplıcanın suyu 51°C sıcaklığında olup kükürtlü ve radyoaktiftir. Asıl özelliği ise bileşiminde bromür iyonu ve iyodür bulunmasıdır. Çermik’e Çermik özelliğini kazandıran ona ismini veren sıcak suyun çok eskiden beri mevcut olduğu ve kaplıcanın daha sonra inşa edildiği, ilçede halk arasında anlatılan efsaneden anlaşılmaktadır. Efsaneye göre : “Güney Doğu Anadolu’da hüküm süren Acem Kralı’nın Melike Belkıs adında güzel bir kızı varmış. Bu kızı bir gün hastalanmış ve vücudunda birtakım yaralar çıkmış, Zamanın hekimleri, Melike Belkıs’ı tedavi etmek için bir çok çaba sarf etmişler, gerekli ilaçları kullanmışlar, fakat bir türlü hastalığının tedavisini mümkün olmamış. Zamanla Melike Belkıs’ın vücuduna kurtlar düşmüş ve vücudundan çok pis kokular gelmeye başlamış. Öyle ki pis kokulardan Melike Belkıs’ın bulunduğu saraya girilmez olmuş. Kral bu durum karşısında kızını saraydan çıkarmış ve yanına muhafızlar vererek, ormana terk etmiş. Melike Belkıs ormanda tek başına dolaşırken bugünkü kaplıcanın bulunduğu yere gelmiş ve sıcak suya rastlanmış. Yorgunluğunu gidermek için ayaklarını sıcak suyun içine bırakmış. Bir müddet sonra vücuduna su değen yerleri soyulmaya ve iyileşmeye başladığını görünce bu sıcak suda bir müddet daha yıkanmış ve tekrar eski sağlığına kavuşmuş. Melike Belkıs’ın yanındaki muhafızlar, bu mutlu haberi hemen saraya iletmişler, bunun üzerine Kral yanına ustalarını da alıp gelerek bugünkü “Büyük Paşa” denilen kısmın üzerini yaptırarak kaplıca(hamam) şekline getirmiştir. Bu efsaneye göre kaplıcanın Arapların Çermik’i fethinden önce inşa edildiği anlaşılmaktadır. Çermik sıcak su kaynağını ise çok daha eskiden var olduğunu(498) ve bir ara kuruduğu, Yukarı Dicle ve Fırat bölgesinin en iyi yerli kaynağı olan Amildi MarYeşuva’nın “ Vakaniyamesi”’nden öğreniyoruz. Çermik’te bulunan kaplıcalar iki kısım olup, Hamambaşı mevkiinde bulunan ve arşiv kaynaklarında “ Kudret Hamamı” diye anılan bölüm orta çağdan kalmadır. ÇERMİK KAPLICALARIN COĞRAFİ DURUMU Denizden yüksekliği 725 m, ilçeye uzaklığı 3 km'dir. Etrafı irili ufaklı tepelerle çevrilidir. Çevresindeki yeşil bahçeler yaz sezonunda ziyaretçilere doğanın tüm güzelliklerini sunmaktadır. Göze denilen su kaynağı, yerin yüzlerce metre derinliğinden fışkırıp önündeki bahçelere hayat vermekte ve ziyaretçilerini rüya alemine götürmektedir. Belediye tarafından ilki 1981 yılında akabinde 1982–1983–1984 yıllarında “Şifa Festivali” son olarak 1995 yılında “Kaplıca Şenlikleri” adı ile şenlikler düzenlendi. Daha sonra ara verilen ve kaplıca efsanesinin kahramanı olan Melike Belkıs’ın adının konduğu Melike Belkıs Festivali 2004 yılı etkinlikleri çerçevesinde Çermik Kaymakamlığınca 17–18 Temmuz tarihlerinde yeniden başlatıldı. Kaplıcalara, Ergani üzerinde Diyarbakır ve Elazığ’a; Siverek üzerinden de Şanlıurfa’ya günü birlik ulaşım sağlanmaktadır